Protrombin G20210A gen mutasyonu
Protrombin G20210A gen mutasyonu
Protrombin veya faktör II karaciğer tarafından üretilen vitamin K bağımlı bir glikoproteindir.
Protrombin, protrombinaz kompleksi tarafından aktif trombine çevrildikten sonra, prokoagülan, antikoagülan ve antifibrinolitik aktivitelere sahip olur. Trombin; F VIII, XI, XIII, V, PC ve trombin aktiviteli fibrinolizis inhibitörü ile ve fibrinojeni fibrine çevirerek fonksiyon gösterir.
PT aktivasyonu FXa tarafından düzenlenir. PT aktivasyonu FVa, fosfolipidler ve kalsiyum varlığında yaklaşık 300.000 kez hızlanır.
Otozomal dominant kalıtım gösteren protrombin G20210A mutasyonu, geninin 20210 pozisyonunda guaninden adenine baz değişimi (G→A) nedeniyle oluşmakta ve protrombin düzeylerinde artış ile sonuçlanmaktadır. Bu mutasyonu taşıyanlarda plazma protrombin düzeyi taşımayanlara göre fazladır. Heterozigot bireylerde de protrombin konsantrasyonunun normal bireylere göre daha fazla olduğu saptanmıştır. Bu artış da tromboz oluşum riskinin artmasına neden olur. Protrombin G20210A mutasyonu tromboz riskini yaklaşık olarak üç kat artırır.
Türkiye’de sağlıklı bireylerde yapılan prevelans çalışmasında mutasyon oranının %1.2 oranında olduğu görülmüştür. Genel popülasyonda heterozigot prevalansı %2-3 olduğu kabul edilirse, normal popülasyonda beklenen homozigot sayısı 10.000’de 1.3’tür. VTE geçiren seçilmiş olgularda mutasyon prevalansı %20’lere ulaşabilir. Sağlıklı kişilerde homozigot mutasyon saptanmamaktadır.
Yapılan bazı çalışmalarda, protrombin 20210G>A allelinin, FVL ve/veya homozigot mutant MTHFR 677C>T mutasyonları ile birlikte olduğu durumlarda, tromboz riskinin arttığı gözlenmiştir.
Yapılan çalışmalar semptomatik faktör V Leiden taşıyıcılarının %1-10’unun mutant protrombin geni de taşıdığını ortaya koymuştur. Her iki mutasyonu da taşıyan kişilerin sadece birini taşıyanlara göre ilk kez tromboz geliştirmesi veya rekürren trombozu olma riski daha fazladır. FII G20210A homozigotlarındaki rekürrens riski ise muhtemelen, FVL ve PT G20210A’nın her ikisini de taşıyan çifte heterozigotlarda primer venöz tromboemboli riski 20 kez arttığı gibi, benzer bir şekilde artmıştır.
Genç kadınlar gibi arteriyel trombotik olaylar açısından düşük risk gösterenlerde, PT G20210 A taşıyıcılarında miyokard infarktüsü için risk 4 kat artmıştır.
Elli yaşından önce iskemik inme geçirmiş ve başka hiçbir risk faktörü olmayan PT G20210A mutasyonu taşıyıcılarında inme riskinde 4-5 kat artış bulunmuştur.
Serebral venöz tromboz riskinin PT G20210 mutasyonu taşıyıcılarında arttığı gösterilmiştir.
PT G20210A’nın başka bilinen trombofilik risk faktörü olmayan hastalarda artmış venöz tromboz rekürrens riski ile ilişkili olduğu gösterilmemiştir. Bu nedenle ilk trombotik olaydan sonra uzun dönem antikoagülan tedavi zorunlu değildir.
PT geni 21 kb uzunluğunda ve 11. kromozom (pozisyon 11p11-q12) tarafından kodlanır. İnsan trombini 36 aminoasitten oluşan A zinciri ve 259 aminoasitten oluşan B zincirini içerir.
Otozomal dominant kalıtım gösteren protrombin G20210A mutasyonu, geninin 3’-untranslated bölgesinde 20210 pozisyonunda bir nükleotitte değişiklik (G→A) guaninden adenine baz değişimi nedeniyle oluşmakta ve protrombin düzeylerinde artış ile sonuçlanmaktadır.
