MEVSİMSEL DEPRESYONA DİKKAT

Hareketlilik ve neşenin bol olduğu yaz mevsiminin sona ererek yerini daha kasvetli ve hüzünlü sonbahar ve kış aylarına bırakması insan psikolojisini doğrudan etkilemektedir.

Yaşanan mevsimsel değişiklikler insanlar üzerinde pek çok hastalıkları tetiklemekle birlikte, bazı ruhsal ve sosyal davranış değişikliklerine de neden olmaktadır.  Havanın erken kararması, gece-gündüz süreleri arasındaki farkın artması, güneş ışığından daha az faydalanma ve kapalı ortamlarda daha uzun süre vakit geçirme gibi pek çok neden, sonbahar ve kış mevsimlerinde kendisini gösteren ve duygudurum bozukluklarının bir türü olarak tanımlanan mevsimsel depresyonu da beraberinde getirmektedir.

Ortaya Çıkmasındaki Nedenler?

Mevsimsel depresyonun neden ve nasıl ortaya çıktığıyla ilgili olarak net bilgiler olmamakla birlikte, insanda uyku ve uyanıklık döngüsü gibi günlük ritimleri düzenleyen melatonin hormonu ve enerji ve ruh halinin düzenlenmesinde rol oynayan serotonin hormonu düzeylerindeki değişikliklerle ilişkili olduğu düşünülmektedir. Karanlık ve uyku sırasında üretilen melatonin hormonu, gündüzlerin kısalması ve güneş ışınlarının azalmasıyla birlikte daha çok üretilmeye başlayarak kişilerin daha  uykulu ve yorgun hissetmelerine neden olmaktadır. Güneş ışınları sayesinde arttığı bilinen ve bedensel, duygusal, davranışsal pek çok süreçte etkili olan serotonin hormonunun ise, sonbahar ve kış aylarında günlerin kısalması ve havanın kapalı olması nedeniyle azalarak kişilerin kendilerini daha depresif hissetmelerine neden olduğu bilinmektedir.  

Doğada yaşanan mevsimsel değişimlerin sinir sistemi, hormonlar ve beyin kimyası üzerine pek çok biyolojik etkisinin yanı sıra, çevresel etkiler, kişilik özellikleri, yaşam biçimi ve yatkınlık gibi pek çok nedenin yanı sıra yaz mevsiminin bitmesiyle birlikte tatilin sona ermesi, okulların açılması ve sorumlulukların artması gerçeğiyle yüzleşmek de mevsimsel depresyonu tetiklemektedir.

Belirtileri Nelerdir?

• Sabahları uyanmada güçlük ve aşırı uyku hali,
• Enerji kaybı, çabuk yorulma, yorgunluk ve bitkinlik hissi,
• İştahta değişiklikler, daha çok karbonhidratlı yiyecekler tüketme,
• Dikkat eksikliği ve konsantrasyonda güçlük,
• Mutsuzluk, karamsarlık, isteksizlik ve sinirlilik,
• Endişe,
• Güvensizlik, değersizlik ve suçluluk duyguları,
• Sosyal geri çekilme,
• Cinsel enerjide azalma gibi

duygusal, fiziksel, zihinsel ve davranışsal belirtilerin sonbahar ve kış aylarında başlayarak devam etmesi, ilkbahar yaz aylarında iyileşmesi ve en az iki ardışık yıl tekrar etmesi durumunda mevsimsel depresyondan söz edilmektedir.

Görülme Sıklığı

• Mevsimsel depresyonun genel popülasyonda görülme sıklığı ortalama yüzde 4-6’dır.
• Ekvatordan uzaklaştıkça güneş ışığının azalmasıyla birlikte, mevsimsel depresyonun görülme sıklığı artmaktadır.
• Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülmektedir.
• Daha önce depresyon tanısı almış kişilerde tekrarlama ve şiddetlenme olasılığı söz konusudur.

Tedavi

Diğer depresyon türlerinde olduğu gibi mevsimsel depresyon da hafif, orta ve ağır olmak üzere derecelendirilmiştir. Kişinin günlük yaşamını devam ettirmesine engel olan ağır düzey mevsimsel depresyon, kişinin yaşam kalitesini ve işlevselliğini olumsuz etkilemesi sebebiyle uzman yardımı alınması önerilmektedir.

Öneriler

• Kişinin kendisini iyi hissetmesine yönelik yapılan her türlü aktivite,
• Güneş ışığından faydalanmak adına, sabah ve öğle saatlerinde 20-30 dk arası dışarıda zaman geçirmek,
• Düzenli olarak yapılan spor ve egzersizler,
• Sosyal destek, sevilen kişilerle birlikte vakit geçirme,
• Duygu ve düşünceleri yakınlarla paylaşma

mevsimsel depresyonla baş etmek açısından kişilere önerilmektedir.